Waar we vroeger onze symptomen in Google intikten, wenden steeds meer Nederlanders zich tegenwoordig tot AI-chatbots zoals ChatGPT, Gemini en Copilot om gezondheidsklachten te bespreken. Uit nieuw onderzoek van verzekeraar Unive blijkt dat inmiddels één op de drie Nederlanders in het afgelopen jaar een AI-chatbot heeft geraadpleegd bij medische vragen. De reden is duidelijk: het is snel, anoniem en laagdrempelig. Maar experts waarschuwen dat deze trend niet zonder gevaren is.
AI als eerste aanspreekpunt bij klachten
Wie last heeft van rugpijn, hoofdpijn of een aanhoudende verkoudheid, gaat niet altijd meer direct naar de huisarts. Voor veel mensen is het handiger om eerst even online te checken wat er aan de hand zou kunnen zijn.
Het verschil met vroeger?
AI-chatbots geven tegenwoordig persoonlijk ogende antwoorden — in gewone taal, afgestemd op jouw vraag. Dat maakt ze toegankelijk, vooral voor jongeren en ouders met jonge kinderen.
Volgens het onderzoek van Univé:
* 33% van de Nederlanders gebruikt AI-chatbots bij gezondheidsklachten.
* Onder jongeren ligt dat aandeel nog hoger.
* Bijna de helft van de jongeren zegt dat ze de informatie van AI betrouwbaar vinden.
Voor veel gebruikers speelt mee dat vragen stellen anoniem kan. Dat verlaagt de drempel om over gezondheidsproblemen te praten die men liever niet met een arts of bekende deelt.
Meer geruststelling – maar soms ook meer onrust
Bijna de helft van de gebruikers zegt dat AI hen voldoende geruststelt om (voorlopig) niet naar de huisarts te gaan. Dat kan de werkdruk in de zorg verlichten. Maar er is ook een keerzijde: sommige mensen raken juist onzekerder of bezorgder na een gesprek met een chatbot. AI-modellen zijn immers geen artsen, en hun antwoorden zijn gebaseerd op grote hoeveelheden tekst van het internet — waar ook veel onjuiste of verouderde informatie tussen zit. “AI-chatbots maken gezondheidsinformatie laagdrempelig en anoniem toegankelijk,” zegt Angelique Holtman, propositiemanager Zorg bij Univé.
“Maar het blijft belangrijk om te controleren of het advies afkomstig is van een betrouwbare bron.”
Huisartsen merken de verschuiving
Ook in de huisartsenpraktijk is de trend merkbaar. Mirjan Talsma, huisarts in Burgum en voorzitter van de Friese Huisartsen Vereniging, ziet dat steeds meer patiënten eerst AI of internet raadplegen voordat ze een afspraak maken. Ze ziet daarin zowel kansen als risico’s: “Het gebeurt al jaren dat mensen online zoeken, maar met AI neemt dat sterk toe. Als huisartsen vinden we dat niet per se erg, zolang mensen kijken op veilige en betrouwbare sites.”
Volgens Talsma kan het gebruik van AI-chatbots helpen om patiënten beter voor te bereiden. Mensen komen met gerichtere vragen, wat tijd bespaart in het spreekuur.
Maar er schuilen ook valkuilen:
* Sommige patiënten komen met verkeerde aannames op basis van AI-antwoorden.
* Anderen stellen zorg onnodig uit omdat ze denken dat het vanzelf wel overgaat.
* “Als iemand één dag rugpijn heeft, hoeven wij die persoon niet te zien,” zegt Talsma.
* “Maar gebruik dan wél betrouwbare bronnen zoals thuisarts.nl of moetiknaardedokter.nl.
* Vermijd forums of sociale media — daar vind je vaak de slechtste informatie.”
Minder druk, maar ook nieuwe uitdagingen
De digitalisering kan de werkdruk bij huisartsen deels verlichten — zeker nu Nederland te maken krijgt met vergrijzing en een tekort aan huisartsen.
Als mensen beter geïnformeerd naar de praktijk komen, verloopt het spreekuur efficiënter. Maar Talsma waarschuwt dat de balans fragiel is: “We zien de eerste scheurtjes al. Mensen die via internet of AI hun eigen diagnose stellen, komen soms met grote overtuiging binnen. Dan moeten we extra tijd besteden om uit te leggen wat er écht aan de hand is.”
Toch ziet ze ook positieve kanten: “We hoeven niet elk gekneusd enkeltje te zien. Veel kleine klachten gaan vanzelf over.
En als AI mensen helpt om dat te begrijpen, dan is dat winst.”
AI in de spreekkamer van de toekomst
De verwachting is dat AI binnen enkele jaren ook in de zorgpraktijk zelf een grotere rol zal spelen. Van triage tot diagnoseondersteuning — AI-systemen worden al getest in ziekenhuizen en huisartsenposten. Talsma denkt dat huisartsen AI op termijn zelf zullen gebruiken als hulpmiddel: “We gaan het zeker meer inzetten. Niet om mensen te vervangen, maar om sneller informatie te vinden en zorg beter te organiseren.”
Wat HCC-leden hiervan kunnen leren
Voor veel HCC-leden die geïnteresseerd zijn in technologie, AI of digitale zorg, is dit onderwerp bijzonder relevant. Het laat zien hoe snel AI een maatschappelijke rol krijgt in iets zo gevoeligs als onze gezondheid.
Enkele inzichten:
* AI is handig, maar niet feilloos. Gebruik het als hulpmiddel, niet als diagnose-instrument.
* Controleer altijd de bron van medische informatie die AI geeft.
* Bij twijfel: ga naar een arts. AI kan geruststellen, maar niet onderzoeken of uitsluiten.
* Denk aan privacy. Gezondheidsvragen aan AI-chatbots worden soms opgeslagen of gebruikt voor modeltraining.
Voor leden die zelf experimenteren met AI-chatbots is dit een goed moment om stil te staan bij digitale ethiek, privacy en betrouwbaarheid — kernwaarden die steeds belangrijker worden naarmate AI dieper in ons dagelijks leven doordringt.