Bij veel huisartsen in Drenthe ligt tegenwoordig een klein, rond apparaatje op het bureau. Zwart van kleur, niet groter dan een koffieschoteltje. Het lijkt op een simpele microfoon, maar erachter gaat een geavanceerde toepassing van kunstmatige intelligentie (AI) schuil.
“Het is een microfoon die de gesprekken tussen mij en de patiënt meeluistert en omzet in tekst”, legt huisarts Yoeri Zuidwijk uit Assen uit. In zijn praktijk in de wijk Marsdijk gebruiken ze deze technologie inmiddels ruim een jaar. “Met één muisklik wordt er zelfs automatisch een samenvatting van het gesprek gemaakt.”
Meer tijd voor de patiënt
De voordelen zijn duidelijk. Waar artsen vaak achter hun scherm zitten te typen tijdens een consult, kan Zuidwijk nu beter oogcontact houden en volledig luisteren naar zijn patiënt. “Het scheelt enorm veel tijd en het gesprek verloopt natuurlijker,” vertelt hij.
Het systeem blijkt bovendien technisch verrassend sterk. Zelfs als de arts en patiënt in de naastgelegen onderzoeksruimte staan, registreert het apparaat feilloos het gesprek. De herkenning werkt niet alleen in het Nederlands, maar ook in diverse dialecten en talen. “Hij verstaat Drents, Oekraïens en Arabisch”, zegt Zuidwijk lachend. Voor een provincie met een groeiende internationale gemeenschap is dat een praktische meerwaarde.
AI in de zorg: meer dan een microfoon
De toepassing van spraakherkenning en samenvatting is slechts één voorbeeld van hoe AI de zorg binnendringt. Binnen Dokter Drenthe, een samenwerkingsverband van huisartsen, wordt gewerkt aan een systeem dat dagelijks tientallen brieven van specialisten en ziekenhuizen automatisch sorteert en samenvat.
Normaal gesproken moet een huisarts zo’n 50 brieven per dag handmatig doornemen. Met AI kan dit grotendeels geautomatiseerd worden, zodat alleen de essentie in het patiëntendossier belandt. Dit bespaart tijd, vermindert administratieve druk en kan de kwaliteit van zorg verbeteren doordat artsen sneller overzicht hebben.
Rechten en veiligheid
Toch gaat het gebruik van AI in de zorg niet zonder waarborgen. Veel medische AI-toepassingen vallen onder de categorie hoog risico in de Europese regelgeving (AI Act). Dat betekent dat aanbieders, importeurs, distributeurs én gebruikers verplicht zijn om strenge regels te volgen.
Promovendus Balázs Markos van de Rijksuniversiteit Groningen doet onderzoek naar de impact van AI op de rechten van patiënten. Hij benadrukt dat er altijd menselijk toezicht moet blijven bestaan. “AI kan ondersteunen, maar mag de arts nooit volledig vervangen,” zegt hij.
Ook huisarts Zuidwijk bevestigt dat: “Heel soms zie ik kleine foutjes in de samenvatting. Daarom lees ik altijd mee om te controleren. Gelukkig zijn de resultaten over het algemeen zeer betrouwbaar.”
Privacy en toestemming
Een belangrijk aandachtspunt is de privacy van patiënten. Toch is voor dit soort microfoontoepassingen geen aparte toestemming nodig. Zuidwijk legt uit: “Ook zonder het apparaat verwerken we informatie van de patiënt in het medisch dossier. Het verschil is alleen dat de AI nu meehelpt met notuleren. Bovendien slaat het apparaat zelf geen data op.”
Dat neemt zorgen weg bij veel patiënten die bang zijn dat hun gesprekken ergens ‘in de cloud’ zouden belanden.
Onmisbaar hulpmiddel
Na ruim een jaar gebruik kan huisarts Zuidwijk zich de praktijk zonder AI-microfoon nauwelijks meer voorstellen. Het levert niet alleen tijdwinst op, maar ook meer aandacht en empathie in het gesprek. “Patiënten merken dat ik beter luister en dat geeft vertrouwen.”
Daarnaast opent het systeem deuren naar een meer inclusieve zorg. Door de meertaligheid en dialectherkenning kan de AI fungeren als brug tussen arts en patiënt die de taal niet volledig beheerst.
Wat kunnen HCC-leden hiervan leren?
- AI wordt praktisch en tastbaar. Niet alleen in Silicon Valley, maar ook in een huisartsenpraktijk in Assen maakt AI al dagelijks verschil.
- Efficiëntie door automatisering. Het reduceren van administratieve lasten met spraakherkenning of automatische samenvatting is ook interessant voor andere sectoren, van rechtspraak tot klantenservice.
- Mens blijft eindverantwoordelijk. AI mag ondersteunen, maar er moet altijd menselijke controle blijven om fouten te corrigeren.
- Privacy en regelgeving zijn leidend. AI in de zorg wordt streng gereguleerd. Dit geeft vertrouwen, maar laat ook zien dat zorgvuldige toepassing onmisbaar is.
- Taaltechnologie als inclusie-tool. Voor leden die zelf experimenteren met AI is het inspirerend om te zien hoe taalmodellen ingezet kunnen worden voor meertalige en inclusieve communicatie.
Kortom: kunstmatige intelligentie bewijst zich steeds vaker als een waardevol hulpmiddel in de spreekkamer. Niet als vervanging van de arts, maar als extra oren en handen die ruimte creëren voor wat echt telt: de relatie tussen dokter en patiënt.
