Duitsland wil met een combinatie van kunstmatige intelligentie en minder bureaucratie zijn kwakkelende economie een stevige impuls geven. De Duitse bondskanselier Friedrich Merz presenteerde woensdag een uitgebreid hervormingspakket waarmee het land niet alleen zijn concurrentiepositie wil versterken, maar ook een aantrekkelijker vestigingsklimaat wil creëren voor bedrijven en vakmensen.
Na twee jaar economische krimp is de urgentie groot. Duitsland, traditioneel de economische motor van Europa, kampt met hardnekkige problemen: hoge energieprijzen, een tekort aan gekwalificeerd personeel, stroperige procedures en een digitale infrastructuur die op veel punten achterloopt. Een studie van het gerenommeerde onderzoeksinstituut ifo schatte vorig jaar dat jaarlijks ruim 150 miljard euro aan productiviteit verloren gaat door overbodige regels en administratieve rompslomp.
Volgens Merz is het tijd voor een “digitale sprong voorwaarts”, waarbij kunstmatige intelligentie (AI) een centrale rol gaat spelen. “We moeten onze economie moderniseren, banen veiligstellen en innovatie stimuleren. Duitsland moet weer naar de top van Europa,” aldus de bondskanselier tijdens de persconferentie in Berlijn.
AI in rechtbanken en visaprocedures
Een van de meest opvallende maatregelen is de inzet van AI bij rechtbanken en immigratieprocedures. Door slimme software in te zetten, kunnen zaken sneller worden behandeld en kunnen visumaanvragen van buitenlandse vakmensen binnen dagen in plaats van weken worden verwerkt. Volgens de Duitse regering moet dit helpen om sneller artsen, verpleegkundigen en technici uit andere landen aan te trekken.
Ook binnen de rechtspraak moet AI een ondersteunende rol gaan spelen. Digitale dossiers, automatische samenvattingen en intelligente zoekfuncties moeten ervoor zorgen dat rechters en griffiers minder tijd kwijt zijn aan papierwerk en meer tijd kunnen besteden aan de inhoud van zaken. Het is de bedoeling dat deze systemen niet beslissen, maar ondersteuning bieden en processen versnellen.
Minder bureaucratie, meer efficiëntie
Naast de inzet van technologie wordt ook het regelwoud aangepakt. Het kabinet wil het aantal formulieren en vergunningstrajecten drastisch verminderen. Daarmee kan Duitsland naar verwachting ruim 16 miljard euro besparen. Bedrijven moeten sneller kunnen starten, vergunningen sneller krijgen en burgers moeten administratieve handelingen eenvoudiger online kunnen afhandelen.
Een concreet voorbeeld: auto’s kunnen straks volledig digitaal geregistreerd worden, zonder fysiek bezoek aan een gemeentehuis. Voor ondernemers moet het mogelijk worden om binnen enkele dagen een bedrijf op te richten, waar dat nu vaak weken of zelfs maanden duurt.
Vakmensen sneller aan het werk
Duitsland kampt al jaren met een tekort aan vakmensen. In sectoren als de zorg, techniek en IT zijn tienduizenden vacatures structureel onvervuld. Buitenlandse artsen, verpleegkundigen en specialisten lopen nu vaak tegen moeizame procedures aan voordat ze in Duitsland aan de slag mogen.
Daar moet verandering in komen. Een nieuw digitaal loket moet zorgen voor een soepelere erkenning van diploma’s en vergunningen, zodat gekwalificeerde vakmensen sneller kunnen beginnen. Ook komt er gerichte ondersteuning bij integratie, zodat nieuwkomers sneller meedraaien in de Duitse arbeidsmarkt.
Economie uit het slop
De hervormingsplannen komen op een kritiek moment. Duitsland heeft de afgelopen twee jaar te maken gehad met een krimpende economie en verliest terrein op concurrenten als de VS en China. Ook binnen de Europese Unie klinkt steeds luider de roep om hervormingen.
Volgens Merz moet de combinatie van minder regels en slimme technologie de productiviteit verhogen, investeringen aantrekken en de arbeidsmarkt versterken. “Als we niets doen, verliezen we onze leidende positie. Als we handelen, kunnen we de motor van Europa weer op volle toeren laten draaien,” aldus Merz.
Parlementaire behandeling dit najaar
De plannen van het kabinet zullen dit najaar in de Bondsdag, het Duitse parlement, worden behandeld. Verwacht wordt dat het grootste deel van de maatregelen brede steun krijgt, al zijn sommige politieke partijen kritisch over de snelle inzet van AI in publieke diensten. Voorstanders benadrukken dat Duitsland hiermee een inhaalslag kan maken en de kloof met technologische koplopers kan verkleinen.
Voor de EU kan dit moderniseringsoffensief bovendien een belangrijk signaal zijn. Als de grootste economie van Europa overstapt op moderne digitale processen, kan dat ook andere lidstaten aanzetten tot hervormingen.
Wat dit betekent voor HCC-leden
Voor HCC-leden, zeker voor wie geïnteresseerd is in technologie, AI en digitalisering, zijn deze ontwikkelingen interessant. Ze laten zien hoe AI niet alleen in de private sector (zoals banken of webwinkels) een rol speelt, maar ook in overheidsdiensten en rechtspraak.
Nederland zal deze ontwikkelingen nauwlettend volgen, omdat Europese samenwerking op digitale infrastructuur steeds belangrijker wordt. Ook voor HCC-leden die zich bezighouden met AI-toepassingen, data-analyse of softwareontwikkeling kunnen deze trends nieuwe kansen bieden — bijvoorbeeld in grensoverschrijdende projecten of adviestrajecten.
Duitsland laat hiermee zien dat AI niet alleen een technische innovatie is, maar ook een instrument om een hele economie toekomstbestendig te maken.
