Het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) in Nederland blijft gestaag toenemen, en onder de vele beschikbare toepassingen is ChatGPT van OpenAI met afstand het populairst. Uit een recent onderzoek onder 1.800 Nederlandse consumenten blijkt dat een groeiend deel van de bevolking regelmatig een beroep doet op deze slimme chatbot. Opvallend daarbij is dat het overgrote deel van de gebruikers kiest voor de gratis versie, maar slechts een klein percentage is bereid om te betalen voor premiumfunctionaliteit.
De onderzoeksresultaten, verzameld in het tweede kwartaal van 2025, laten zien dat met name jongere gebruikers en mensen met een hogere opleiding het vaakst gebruikmaken van ChatGPT. Voor veel scholieren, studenten en jonge professionals is de chatbot inmiddels een vaste digitale assistent geworden. Zij zetten het systeem in voor uiteenlopende taken, zoals het voorbereiden van presentaties, het maken van samenvattingen, het schrijven van teksten of het snel opzoeken van informatie.
Ouderen en praktisch geschoolden blijven achter
Hoewel het gebruik van AI inmiddels breed verspreid is, bestaan er duidelijke verschillen tussen groepen. Vooral ouderen en mensen met een meer praktische opleiding blijven vooralsnog wat achter in het gebruik van tools als ChatGPT. Mogelijk speelt hier een combinatie van factoren mee: een lagere digitale vaardigheid, minder behoefte aan tekstuele ondersteuning, of simpelweg onbekendheid met de mogelijkheden die AI biedt.
Vrouwen blijken ChatGPT iets vaker te gebruiken dan mannen. Opmerkelijk genoeg kiezen mannen relatief vaker voor alternatieven zoals Microsoft Copilot of Google Gemini, vooral wanneer deze al geïntegreerd zijn in hun werkomgeving. Deze AI-tools zijn dan onderdeel van applicaties zoals Word, Excel of Google Workspace, waardoor ze automatisch in het dagelijks werkproces terechtkomen zonder dat gebruikers actief hoeven te schakelen tussen platforms.
Gratis versie blijft voldoende voor de meeste gebruikers
Een belangrijk aspect van het Nederlandse gebruiksgedrag is de sterke voorkeur voor gratis toegang. Meer dan tweederde van de respondenten gebruikt ChatGPT minstens één keer per week – een aanzienlijk percentage – maar slechts 13 procent heeft een betaald abonnement afgesloten. De reden? De gratis versie biedt voor de meeste mensen voldoende functionaliteit. Zeker voor dagelijkse of incidentele taken is er nauwelijks een dwingende reden om te upgraden naar de betaalde variant, tenzij men toegang wil tot de nieuwste GPT-4o-versie, snellere responstijden of extra functies zoals geavanceerde tools en geheugen.
Minder bekende AI-tools nauwelijks ontdekt
Hoewel de markt voor AI-chatbots steeds voller wordt, hebben concurrenten van OpenAI het in Nederland voorlopig moeilijk. Tools zoals Perplexity AI en Claude van Anthropic zijn in veel andere landen in opkomst, maar worden hier nog nauwelijks gebruikt. Dat heeft vooral te maken met gebrek aan naamsbekendheid en zichtbaarheid. Nederlandse gebruikers blijken trouw te blijven aan de eerste en bekendste optie: ChatGPT.
Het is een klassiek voorbeeld van een 'first mover advantage': OpenAI wist zich al vroeg stevig te positioneren als dé chatbot voor een breed publiek, en plukt daar nog steeds de vruchten van. Tegelijk zijn veel mensen terughoudend om zich te verdiepen in alternatieven, tenzij die actief worden aangeboden of geïntegreerd in producten die men al gebruikt.
Zorgvuldig omgaan met AI-gebruik blijft belangrijk
Toch kleven er ook risico’s aan het gebruik van AI-chatbots, vooral als het gaat om privacy. In de afgelopen maanden ontstond er ophef toen bleek dat gebruikers onbedoeld hun gesprekken met ChatGPT openbaar hadden gedeeld. Door het gebruik van een deelbare link konden deze gesprekken via zoekmachines zoals Google worden gevonden. In sommige gevallen ging het zelfs om gevoelige of persoonlijke informatie.
OpenAI heeft inmiddels actie ondernomen: de deelknop is verwijderd en het bedrijf werkt samen met zoekmachines om de openbare links zo snel mogelijk offline te halen. Tegelijkertijd waarschuwt het bedrijf dat gesprekken met ChatGPT niet vertrouwelijk zijn, zoals dat bijvoorbeeld bij een arts, notaris of advocaat het geval zou zijn. Alles wat gedeeld wordt, kan in principe gebruikt worden voor analyse of training van het AI-model, tenzij gebruikers expliciet hebben aangegeven dat ze dit niet wensen.
ChatGPT blijft voorlopig dominant, maar bewust gebruik is essentieel
Het gebruik van kunstmatige intelligentie in Nederland groeit dus gestaag door, met ChatGPT als duidelijke koploper. Vooral jongeren en hogeropgeleiden weten de weg naar de chatbot goed te vinden, en doen dat met een zekere vanzelfsprekendheid. Toch blijft waakzaamheid geboden, zeker als het gaat om privacy en gegevensbescherming. AI is een krachtig hulpmiddel, maar geen mens – en dus geen plaats voor het delen van vertrouwelijke of gevoelige gegevens.
De komende jaren zal het landschap van AI-toepassingen vermoedelijk blijven veranderen, met nieuwe tools, functies en spelers die de markt betreden. Maar voorlopig blijft ChatGPT de populairste virtuele assistent van Nederland – al is het merendeel van de gebruikers voorlopig niet van plan om daarvoor te betalen.
