Bij het populaire videoplatform TikTok is onrust ontstaan na het plotselinge besluit om een groot deel van het Europese moderatieteam te ontslaan. Vooral in het Berlijnse kantoor, waar honderden medewerkers dagelijks verantwoordelijk zijn voor het screenen van problematische content, heeft het nieuws hard ingeslagen.
Het zou gaan om zeker 150 banen die op de tocht staan, waarvan naar verluidt 99 functies direct betrokken zijn bij het controleren en verwijderen van expliciete of gevaarlijke video’s. Verschillende bronnen melden dat ook Nederlandse medewerkers tot de ontslagen groep behoren.
Volgens berichten van betrokkenen en vakbonden is TikTok voornemens de huidige moderatieteams te vervangen door een combinatie van goedkopere arbeidskrachten via een externe Chinese partner én geavanceerde kunstmatige intelligentie. Dit plan stuit op stevige kritiek: zowel vanuit de medewerkers zelf als vanuit de Duitse vakbond ver.di, die zich zorgen maakt over de gevolgen voor de online veiligheid en het welzijn van de ontslagen werknemers.
Moderatoren: onmisbaar maar vervangen
De medewerkers die hun baan dreigen te verliezen, vervullen tot nu toe een sleutelfunctie binnen TikToks Europese contentbeleid. Hun dagelijkse werk bestaat uit het filteren van ongewenste, gevaarlijke en soms ronduit traumatische videobeelden. Dat varieert van gewelddadige challenges tot kinderporno en terroristische propaganda. Volgens hen is het onverantwoord om deze menselijke controle grotendeels te vervangen door AI. Eén anonieme moderator verklaarde aan de Vlaamse omroep VRT: “In een gemiddelde werkdag beoordeel ik ongeveer duizend video’s. Het is geestelijk zwaar werk, maar noodzakelijk. Wij zorgen ervoor dat kinderen geen gruwelijke beelden te zien krijgen, en volwassenen beschermd worden tegen desinformatie.”
Ook wordt aangegeven dat het huidige team een belangrijke rol heeft gespeeld in het trainen van de algoritmes die TikTok nu wil inzetten om hen te vervangen. “We hebben de AI geholpen om ons werk te begrijpen. En nu worden we zelf buitenspel gezet,” aldus een andere medewerker. De vrees is dat volledig geautomatiseerde moderatie grote hiaten zal vertonen, met als gevolg dat gevaarlijke content pas veel te laat, of zelfs helemaal niet, wordt verwijderd.
Toenemende werkdruk en afbouw van moderatiecapaciteit
De beslissing komt niet volledig onverwacht, zeggen sommige medewerkers. De afgelopen jaren is het moderatieteam al structureel afgeslankt. Door het stijgende aantal video’s dat dagelijks geüpload wordt op het platform, is de werkdruk voor de overgebleven moderatoren flink toegenomen. “Er is steeds minder tijd om zorgvuldig te werk te gaan. Er sluipen fouten in de beoordeling en sommige virale gevaren, zoals de zogenoemde 'choking challenge', glippen erdoorheen,” stelt een betrokken medewerker. Deze online ‘uitdaging’, waarbij jongeren zichzelf of anderen tijdelijk de adem afsnijden voor een ‘kick’, heeft wereldwijd al meerdere dodelijke slachtoffers geëist.
Kritiek op ontslagpraktijken en risico’s voor verblijfsstatus
Vakbond ver.di laat weten bijzonder kritisch te zijn over de manier waarop TikTok de reorganisatie heeft aangepakt. Volgens een woordvoerder worden mensen op straat gezet die essentieel zijn geweest voor de ontwikkeling van het platform. “Deze werknemers hebben de basis gelegd voor TikToks veiligheidssysteem. Hun werk was cruciaal bij het opvoeden van de AI. En nu dreigen ze hun baan, hun inkomen én in veel gevallen hun verblijfsvergunning te verliezen,” aldus de vakbond.
Voor een aanzienlijk deel van de medewerkers geldt namelijk dat zij als expats in Duitsland werken, vaak met een tijdelijk werkvisum dat afhankelijk is van hun dienstverband. Ontslag kan dus directe gevolgen hebben voor hun recht om in Duitsland te blijven wonen en werken. De vakbond noemt het “onverantwoord en respectloos” dat TikTok tot dusver weigert om het gesprek met hen aan te gaan over alternatieve oplossingen of eerlijke afvloeiingsregelingen.
Waarschuwing voor de toekomst van contentmoderatie
De situatie bij TikTok legt een dieperliggend probleem bloot dat steeds vaker speelt bij grote technologiebedrijven: de wens om kosten te besparen door taken te automatiseren met AI, ook op gebieden waar menselijke oordeelsvorming essentieel is. Hoewel kunstmatige intelligentie steeds geavanceerder wordt, is het volgens experts nog verre van feilloos als het aankomt op moreel complexe of cultureel gevoelige situaties.
Daarbij komt dat Europese wetgeving – zoals de Digital Services Act – platformen verplicht om hun content actief te monitoren en schadelijke inhoud te weren. De vraag is dus of een grotendeels door AI gestuurd moderatiesysteem wel kan voldoen aan deze regelgeving. “Zonder voldoende menselijke controle ontstaat het risico dat het platform niet langer voldoet aan de Europese eisen. Dat zou zelfs kunnen leiden tot boetes of beperkingen op de Europese markt,” aldus een jurist gespecialiseerd in techwetgeving.
Een teken aan de wand voor de sector?
Wat er nu gebeurt bij TikTok is wellicht een voorbode van een bredere verschuiving binnen de techindustrie. Onder druk van stijgende kosten en globalisering maken bedrijven steeds vaker de keuze om menselijke arbeid in te ruilen voor algoritmes. De gevolgen zijn groot: niet alleen voor de werknemers, maar ook voor de gebruikers die vertrouwen op veilige, betrouwbare en ethisch verantwoorde online platforms.
Voorlopig is het afwachten hoe TikTok omgaat met de protesten, en of het bedrijf zich alsnog openstelt voor overleg met de vakbond. Eén ding is zeker: het debat over de rol van AI in online contentmoderatie is hiermee nog lang niet ten einde.
