De snelle opmars van kunstmatige intelligentie (AI) laat inmiddels ook zijn sporen na in de collegezalen. Bij Fontys Hogeschool in Eindhoven, een van de grotere opleiders in Nederland op het gebied van informatietechnologie, is het aantal aanmeldingen voor ICT-studies dit jaar aanzienlijk lager dan voorgaande jaren. Het voorlopige cijfer wijst op een daling van 8,5 procent ten opzichte van vorig studiejaar.
Waar in het vorige academische jaar nog ruim 900 studenten zich inschreven voor een associate degree, bachelor- of masteropleiding in de ICT, blijft dat aantal dit jaar duidelijk achter. En hoewel het definitieve aantal pas in het najaar bekend wordt gemaakt, wijst de trend op een groeiende terughoudendheid onder aankomende studenten.
AI als afschrikmiddel bij studiekeuze
Volgens Frens Vonken, directeur van Fontys ICT, zijn er meerdere factoren die deze daling kunnen verklaren. Eén daarvan springt er echter uit: de onzekerheid over de toekomst van ICT-banen in een wereld waarin AI steeds meer taken overneemt.
“Kunstmatige intelligentie ontwikkelt zich razendsnel,” zegt Vonken. “Het is begrijpelijk dat jonge mensen zich afvragen of er straks nog wel plek is voor hen in de arbeidsmarkt, zeker als ze net beginnen. Coderen, data-analyse, zelfs het schrijven van teksten – steeds vaker worden deze taken uitgevoerd door algoritmes.”
Deze zorgen lijken niet ongegrond. In de Verenigde Staten waarschuwde Dario Amodei, CEO van AI-bedrijf Anthropic, onlangs dat tot wel de helft van de startersbanen op kantoren zou kunnen verdwijnen door automatisering. In Nederland luidt arbeidsmarktexpert Frank Verduijn van het UWV een soortgelijke waarschuwing.
Juniorbanen onder druk
“AI is met name goed in voorbereidende taken – en juist die taken vormen de kern van veel juniorfuncties,” stelt Verduijn. “Denk aan informatie verzamelen, het opstellen van standaardrapportages, of het programmeren van eenvoudige software. Voor veel starters is dat het werk waarmee ze hun carrière beginnen. Als dat werk wegvalt, wordt de toegang tot de arbeidsmarkt lastiger.”
Volgens Verduijn is het probleem tweeledig. Niet alleen vinden starters mogelijk minder snel een eerste baan, ze lopen daardoor ook waardevolle werkervaring mis die nodig is om door te kunnen groeien. “Als je nergens kunt instappen, stokt de hele keten.”
Daling vacatures in ICT-sector zichtbaar
Het beeld wordt bevestigd door recente cijfers van het UWV. Terwijl het aantal vacatures in de ICT-sector afneemt, is het aantal mensen met een WW-uitkering uit deze branche juist met 22 procent gestegen ten opzichte van vorig jaar. De meeste van deze werkzoekenden zijn relatief jong – tussen de 27 en 40 jaar – en bevinden zich midden in hun loopbaan.
Een toename van reorganisaties binnen ICT-bedrijven, waarbij technologie als AI expliciet wordt genoemd als oorzaak, wordt gezien als belangrijke oorzaak van deze ontwikkeling. Welke impact AI exact zal hebben op de toekomstige arbeidsmarkt, blijft vooralsnog afhankelijk van de keuzes die bedrijven zelf maken. Zetten ze volledig in op automatisering, of houden ze bewust menselijke functies in stand om doorstroom en kennisoverdracht te waarborgen?
Niet alleen maar somberheid
Toch is het beeld niet uitsluitend negatief. Volgens Vonken is er juist een groeiende behoefte aan ICT-professionals die kunnen samenwerken met AI – mensen die de technologie begrijpen, beheren, trainen en inzetten voor praktische toepassingen. “De AI-systemen van morgen worden gebouwd door mensen van vandaag. Juist daarom zijn goed opgeleide ICT’ers broodnodig,” aldus de directeur.
Hij wijst erop dat AI weliswaar bepaalde taken overneemt, maar tegelijkertijd hele nieuwe functies creëert. “Securityspecialisten, ethici, AI-trainers, data-architecten – dat zijn beroepen die vijf jaar geleden nauwelijks bestonden en nu al essentieel zijn.”
Voorzichtigheid elders
Andere hogescholen zijn vooralsnog terughoudend met het delen van aanmeldcijfers. RTL Nieuws vroeg meerdere instellingen naar de invloed van AI op hun opleidingen, maar op dit moment kan alleen Fontys concrete cijfers geven. Nederland telt in totaal dertien hogescholen die een of meerdere ICT-opleidingen aanbieden.
Volgens Fontys is het belangrijk dat scholieren en hun ouders goed geïnformeerd zijn over de veranderende beroepspraktijk. “We willen dat studenten zich realiseren dat AI geen bedreiging hoeft te zijn, maar juist ook kansen biedt – mits je de juiste vaardigheden ontwikkelt,” zegt Vonken.
Een vak in transitie
Wat onmiskenbaar is, is dat de ICT-sector op een kantelpunt staat. De combinatie van technologische innovatie en veranderende arbeidsmarktdynamiek zorgt voor onzekerheid én mogelijkheden. Jonge mensen die nu kiezen voor een ICT-opleiding, moeten zich niet alleen technische vaardigheden eigen maken, maar ook leren meebewegen in een landschap dat continu verandert.
Vonken: “Wie vandaag leert hoe AI werkt, is morgen de architect van de digitale samenleving.”
(Gebaseerd op een eerder verschenen artikel op de website van RTL Nieuws)
