De Universiteit Hasselt is een ambitieus onderzoek gestart naar de inzet van kunstmatige intelligentie voor verkeershandhaving. Het doel: slimmer, effectiever en eerlijker controleren, zonder dat privacy en transparantie in het gedrang komen. Samen met het technologiebedrijf Tatweer is een nieuwe leerstoel opgericht die zich volledig richt op AI-toepassingen in verkeersveiligheid.
Van reactief naar voorspellend handhaven
Vandaag wordt in veel landen – ook in België en Nederland – verkeershandhaving vaak reactief uitgevoerd. Controleposten, flitsauto’s en mobiele camera’s staan op vaste plekken of worden ad hoc ingezet. Dat leidt soms tot discussie over willekeur of nut, vooral op momenten dat verkeersdrukte of risico’s anders liggen dan verwacht.
De nieuwe leerstoel van de Universiteit Hasselt wil dit structureel veranderen. Professor Ansar Yasar onderzoekt hoe een AI-systeem:
* verschillende overtredingen tegelijk kan herkennen (snelheid, gordel, gsm-gebruik, rood licht),
* data combineert zoals ongevallenstatistieken, verkeersdrukte, weginrichting en camerabeelden,
* kan voorspellen wanneer en waar overtredingen waarschijnlijk zijn,
* en daarmee het handhaven gerichter, veiliger en effectiever maakt.
Een concreet voorbeeld: scholen. Op piekmomenten ontstaan gevaarlijke situaties door drukte, foutparkeren of te hoge snelheid. Het AI-systeem zou kunnen voorspellen waar extra toezicht of flitscontrole écht effect heeft om ongelukken te voorkomen.
Meer draagvlak doordat willekeur verdwijnt
Een van de grootste maatschappelijke uitdagingen rond verkeershandhaving is het gevoel dat controles soms willekeurig zijn of louter bedoeld om inkomsten te genereren. Met een voorspellend systeem dat op basis van objectieve risicofactoren handelt, hoopt de universiteit het draagvlak te vergroten.
Volgens de onderzoekers kan AI helpen om:
* handhaving te richten op echte risico’s,
* subjectiviteit te verminderen,
* en beter uit te leggen waarom en waar controle wordt uitgevoerd.
Privacy centraal: “efficiëntie mag niet ten koste gaan van rechten”. Het onderzoeksproject heeft niet toevallig de naam: AI-Powered Automated Enforcement in Smart Cities: Balanced Safety, Efficiency and Privacy.
De universiteit geeft aan dat privacy een harde randvoorwaarde is. Daarom:
* worden beelden geanonimiseerd,
* worden gegevens niet langer bewaard dan nodig,
* en moet het systeem volledig transparant blijven in hoe het tot conclusies komt.
De onderzoekers stellen expliciet dat efficiëntie nooit mag leiden tot massale surveillance of permanente persoonsherkenning. De balans tussen veiligheid en privacy staat centraal.
Wat betekent dit voor HCC-leden?
Dit onderzoek raakt direct aan thema’s die voor veel HCC-leden relevant zijn: technologie, mobiliteit, AI-ethiek en privacy. Een aantal concrete inzichten:
1. AI zal steeds vaker deel uitmaken van verkeersveiligheid
Van slimme verkeerslichten tot camera-analyse en voorspelling van risicovolle situaties: AI wordt de komende jaren onderdeel van ons dagelijks verkeer. HCC-leden doen er goed aan deze ontwikkelingen te volgen – ze gaan veel verder dan alleen “slim flitsen”.
2. Het debat verschuift naar: wanneer is AI eerlijk?
De Hasseltse aanpak benadrukt een cruciaal punt: AI moet uitlegbaar zijn. Leden die beroepsmatig of hobbymatig met AI werken, herkennen dit: modellen zijn pas betrouwbaar als transparantie en controle gewaarborgd zijn.
3. Privacy blijft een heikel, maar essentieel punt
Ook bij verkeershandhaving geldt dat data slechts kort en anoniem mogen worden verwerkt. Voor HCC-leden die privacy hoog in het vaandel hebben, is dit een reminder dat goed ontworpen AI net zoveel bescherming kan bieden als risico’s kan creëren.
4. Dit onderzoek laat zien hoe AI daadwerkelijk maatschappelijke problemen kan aanpakken
Niet hype, maar praktische toepassingen: gevaarlijke kruispunten veiliger maken, kinderroutes beschermen, verkeersdrukte beter voorspellen. AI is niet alleen een speeltje van Big Tech, maar een instrument dat de openbare ruimte veiliger kan maken.
5. Het biedt kansen voor Nederlandse steden en gemeenten
De inzichten vanuit Hasselt zijn relevant voor Nederlandse gemeenten die werken aan “smart mobility”. HCC-leden die actief zijn in lokale IT-, verkeers- of gemeentelijke werkgroepen kunnen hiervan profiteren.
Conclusie
De Universiteit Hasselt zet een belangrijke stap richting AI-gedreven verkeersveiligheid waarin efficiëntie, objectiviteit en privacy hand in hand moeten gaan. Voor HCC-leden biedt dit een mooi voorbeeld van hoe kunstmatige intelligentie niet alleen slim, maar vooral maatschappelijk nuttig kan worden ingezet.