Kunstmatige intelligentie (AI) blijkt een krachtig hulpmiddel te zijn bij het opsporen van borstkanker. Toch zal het in Nederland nog minstens drie jaar duren voordat AI daadwerkelijk wordt ingezet bij het landelijke bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Dat blijkt uit een brief van minister van Volksgezondheid Jan Anthonie Bruijn aan de Tweede Kamer.
Dat is opvallend, want in verschillende andere Europese landen — waaronder Zweden en Denemarken — is AI al onderdeel van de borstkankerscreening. Daar helpt het systeem om tumoren sneller en eerder te vinden. Ook is er minder inzet van radiologen nodig: één in plaats van twee, wat de druk op de zorg flink verlaagt.
Waarom AI zo belangrijk is bij borstkankerscreening
Bij borstkanker is vroegtijdige opsporing cruciaal. Als een tumor in een vroeg stadium ontdekt wordt, is de behandeling vaak minder zwaar en de kans op genezing groter. AI kan een belangrijke rol spelen door afwijkingen op röntgenfoto’s (mammografieën) te herkennen die voor het menselijk oog moeilijk zichtbaar zijn. Recent onderzoek van onder andere het Radboud UMC en het Antoni van Leeuwenhoek toont aan dat AI ook in Nederland meer tumoren kan opsporen, terwijl het de werklast voor radiologen verlaagt. In een tijd waarin er een tekort is aan gespecialiseerd personeel kan dat een groot verschil maken. “Als je vandaag met een knobbel naar de huisarts gaat, zou je eigenlijk morgen al onderzocht moeten kunnen worden,” zegt een radioloog. “In sommige regio’s is de wachttijd nu echter drie tot vier weken.”
Waarom het toch nog jaren duurt
De vertraging zit niet in de techniek, maar vooral in de procedures. De overheid moet eerst een Europese aanbesteding doorlopen om een leverancier te kiezen. Dat traject duurt alleen al twee jaar.
Daarna volgen nog belangrijke stappen:
* Er moet worden bepaald hoe AI precies wordt ingezet — vervangt het één radioloog of fungeert het als extra hulpmiddel?
* Radiologen moeten worden getraind in het werken met AI.
* Het screeningsproces moet aangepast worden aan de Nederlandse situatie, waarin het verwijspercentage laag is en de kwaliteit hoog moet blijven.
* Het RIVM benadrukt dat Nederland niet zomaar het Zweedse of Deense model kan kopiëren.
Druk om te versnellen neemt toe
Toch groeit de druk om AI sneller te implementeren. De voordelen zijn duidelijk:
* Lagere kosten per onderzoek
* Minder werkdruk voor radiologen
* Snellere diagnose voor patiënten
* hogere kans op vroege opsporing
Radioloog Ritse Mann zegt: “Het wordt steeds moeilijker uit te leggen dat we het nu nog niet doen. De technologie is er al, en ze werkt goed.” De Borstkanker Vereniging Nederland (BVN) noemt de vertraging teleurstellend. Volgens de organisatie heeft Nederland een uitstekend screeningssysteem, maar juist daardoor is het lastig om snel nieuwe technologie in te passen. “We lopen het risico dat onze sterke infrastructuur ons nu tegenwerkt,” zegt de directeur van BVN.
Wat dit voor HCC-leden betekent
Als AI over een paar jaar volledig wordt ingevoerd, betekent dat voor jou en miljoenen andere vrouwen:
* een snellere uitnodiging en uitslag
* minder lange wachttijden voor vervolgonderzoek
* een grotere kans dat borstkanker in een vroeg stadium wordt ontdekt.
Tegelijk laat deze situatie goed zien hoe groot het verschil kan zijn tussen wat technisch mogelijk is en wat beleidsmatig haalbaar is. Innovatie in de zorg vraagt niet alleen om slimme technologie, maar ook om procedures, opleiding en politieke keuzes.
HCC!ai-tip:
AI in de zorg gaat de komende jaren steeds vaker een rol spelen — niet alleen bij borstkankerscreening, maar ook bij longfoto’s, huidonderzoek, pathologie en zelfs huisartsenpraktijken. Volg deze ontwikkelingen goed, want ze raken zowel patiënten als zorgprofessionals direct.
