Muzikale legende en ABBA-oprichter Bjorn Ulvaeus betrad dinsdagmiddag het Europees Parlement in Brussel niet met een gitaar of zangmicrofoon, maar met een duidelijke boodschap: wees voorzichtig met kunstmatige intelligentie.
In een hoorzitting over AI sprak hij — in een toespraak van tien minuten — met overtuiging over de kansen én bedreigingen die deze technologie met zich meebrengt, vooral voor artiesten en creatieve makers.
Ondanks de korte duur van zijn bijdrage, wist Ulvaeus de zaal moeiteloos te boeien. Zijn woorden vormden het hoogtepunt van de middag, zelfs naast het indrukwekkende optreden van Aginora, een virtuele influencer uit Bulgarije, volledig gegenereerd met AI, die het Parlement toesprak alsof ze zelf van vlees en bloed was.
Een muzikant met een passie voor technologie
Ulvaeus mag inmiddels 80 jaar oud zijn, maar hij omschrijft zichzelf nog steeds als een “gepassioneerde techneut”. Die passie komt duidelijk tot uiting in zijn werk: zijn productie ABBA Voyage — een show waarin het beroemde viertal optreedt als hyperrealistische avatars — draait inmiddels al drie jaar in Londen. Ook werkt hij momenteel aan een nieuwe musical waarin hij volop gebruikmaakt van AI als creatief hulpmiddel.
Als voorzitter van CISAC, de Europese organisatie voor componisten en tekstschrijvers, vertegenwoordigt hij duizenden makers in Europa. Zijn aanwezigheid in Brussel was dan ook meer dan symbolisch. Hij sprak namens een bredere groep artiesten die zich zorgen maakt over hoe AI gebruikt wordt in de creatieve sector.
Politieke steun en persoonlijke frustratie
Europarlementariër Kim van Sparrentak (GroenLinks-PvdA), die meeschreef aan de oorspronkelijke AI-wetgeving van de EU, was blij met Ulvaeus’ steun. “Steeds meer invloedrijke artiesten laten van zich horen,” verklaarde ze. “Ze keren zich tegen de lobby van grote techbedrijven en tegen de Europese Commissie, die de wetgeving dreigt af te zwakken.” Van Sparrentak bekende dat ze als scholier haar zakgeld uitgaf aan kaartjes voor de musical Mamma Mia! — een connectie die haar betrokkenheid bij het onderwerp alleen maar versterkt.
Toch waren niet alle aanwezigen zich bewust van de muzikale grootheid die het woord voerde. Zoals gebruikelijk in Brussel liep er een schoolklas binnen halverwege zijn toespraak, en een leerling struikelde prompt over een koptelefoonsnoer — zich duidelijk niet bewust van het feit dat een wereldster aan het woord was.
Vragen zonder vraagtekens
Na zijn betoog kreeg Ulvaeus de kans om vragen uit de zaal te beantwoorden. Althans, dat was het idee. Wat volgde, was een lang betoog van een parlementslid dat eerder aanvoelde als een mening dan een vraag. “Is dat een vraag voor mij?” vroeg Ulvaeus beleefd, toen de voorzitter hem het woord gaf.
Na afloop, terwijl hij het gebouw verliet, kreeg hij nog één vraag mee van een verslaggever: wat vond hij van het Eurovisie Songfestival, dat enkele dagen eerder plaatsvond? Ulvaeus, winnaar van het festival in 1974 met Waterloo, hield even stil en gaf vervolgens eerlijk toe: “Ik heb het niet gezien.”
Creatieve kracht versus misbruik
Hoewel Ulvaeus benadrukte dat AI enorme creatieve potentie heeft — “het kan je artistieke mogelijkheden verruimen” — sprak hij ook zijn diepe zorgen uit over hoe deze technologie nu wordt ingezet. Zijn grootste bezwaar: techbedrijven die zonder toestemming bestaande muziek gebruiken om hun AI-modellen te trainen. Volgens Ulvaeus kunnen zulke modellen straks “zelf hits produceren”, samengesteld uit brokstukken van eerdere nummers. Hij noemde dat een regelrechte bedreiging voor componisten en muzikanten, die hiermee hun intellectuele eigendom verliezen.
In oktober ondertekende Ulvaeus samen met beroemdheden als Thom Yorke, Julianne Moore en Harlan Coben een manifest met een krachtige, eenvoudige boodschap: “Het ongeoorloofd gebruik van artistieke creaties om generatieve AI te trainen vormt een grote en onrechtvaardige bedreiging voor het levensonderhoud van de mensen achter deze werken.”
Een afgezwakte wet en een stevige waarschuwing
Ulvaeus uitte in Brussel zijn ongenoegen over hoe de oorspronkelijke AI-wet van de EU is afgezwakt. Waar hij vorig jaar nog stond te juichen om de eerste versie van de wet, toonde hij zich nu ernstig bezorgd over de richting die de Europese politiek inslaat. “Techbedrijven verspreiden valse argumenten. Ze beweren dat we alleen een glorieuze AI-toekomst kunnen bereiken als we de regels voor auteursrecht versoepelen. Dat is gevaarlijk,” aldus Ulvaeus.
Zijn slotboodschap was duidelijk: zonder goede regelgeving wordt AI een systeem waarin slechts enkelen — de grote techreuzen — winnen, ten koste van miljoenen creatieve makers. “Bij AI geldt helaas ook: the winner takes it all.”
